درمان اگزما به مجموعه‌ای از روش‌ها و راهکارها اشاره دارد که هدف آن‌ها کاهش علائم و کنترل بیماری اگزما است. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند و شدت آن از خفیف تا شدید متفاوت باشد. روش‌های درمانی بسته به نوع اگزما و شدت علائم متفاوت هستند و معمولاً شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی، استفاده از داروهای موضعی و در برخی موارد، داروهای خوراکی یا درمان‌های تخصصی می‌باشند. در ادامه تمامی این روش ها را به تفکیک توضیح خواهیم داد.
اگزما چیست؟
اگزما نوعی بیماری پوستی التهابی است که با قرمزی، خارش و خشکی پوست همراه است. این بیماری میتواند در هر سنی رخ دهد. به طور کلی اگزما انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
- درماتیت آتوپیک: شایع‌ترین نوع اگزما که معمولاً با تاریخچه خانوادگی آلرژی، آسم یا دیگر اختلالات مرتبط است.
- درماتیت تماسی: این نوع اگزما زمانی رخ می‌دهد که پوست با مواد تحریک‌کننده یا آلرژی‌زا تماس پیدا کند.
- درماتیت سبورئیک: بیشتر در نواحی چرب پوست مانند صورت و سر ظاهر می‌شود و معمولاً با پوسته‌ریزی و قرمزی همراه است.
- درماتیت استاز: این نوع اگزما در اثر مشکلات گردش خون در پاها ایجاد می‌شود و معمولاً با ورم، خارش و پوسته‌ریزی همراه است.
- اگزمای دیس هیدروتیک: نوعی از اگزما است که باعث ایجاد تاول‌های کوچک و خارش‌دار، به ویژه روی کف دست‌ها، انگشتان و گاهی اوقات کف پاها می‌شود. این تاول‌ها معمولاً پر از مایع هستند و می‌توانند باعث خارش شدید و ناراحتی شوند. با گذشت زمان، ممکن است تاول‌ها خشک شده و ترک بخورند، که میتواند دردناک باشد.
دلیل بیماری اگزما چیست؟
اگزما یک بیماری پوستی شایع است که میتواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود. در زیر به بررسی دلایل و عوامل مؤثر در بروز اگزما می‌پردازیم:
- عوامل ژنتیکی: افرادی که والدین یا خواهر و برادرهایی با تاریخچه بیماری‌های آلرژیک دارند، مانند آسم یا رینیت آلرژیک، بیشتر در معرض ابتلا به اگزما هستند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض مواد تحریک‌کننده مانند گرد و غبار، دوده، دود سیگار و مواد شیمیایی میتواند باعث تحریک و تشدید اگزما شود. همچنین قرار گرفتن در معرض گرده گل، موی حیوانات و مصرف مواد غذایی (مانند شیر، تخم‌مرغ، و بادام‌زمینی) میتواند باعث بروز علائم اگزما شود.
- عملکرد غیرطبیعی سیستم ایمنی: در افرادی که دچار اگزما هستند، سیستم ایمنی به‌طور غیرطبیعی نسبت به مواد بی‌ضرر واکنش نشان می‌دهد. این واکنش ممکن است باعث التهاب و علائم خارش شود.
- عوامل هورمونی: برخی از افراد ممکن است در زمان‌های خاصی از چرخه قاعدگی یا در دوران بارداری دچار تشدید علائم اگزما شوند که نشان‌دهنده تأثیر هورمون‌ها بر بروز این بیماری است.
- استرس: استرس و اضطراب میتواند علائم اگزما را تشدید کند و منجر به وخیم‌تر شدن وضعیت پوست شود. در برخی افراد، استرس میتواند به عنوان یک عامل محرک در بروز اگزما عمل کند.
- عوامل آب و هوایی: آب و هوای سرد و خشک یا دماهای گرم و مرطوب میتواند باعث خشکی پوست و تشدید اگزما شود.
- عرق کردن: عرق کردن نیز میتواند عاملی برای بروز اگزما و تشدید آن باشد. تعریق علاوه بر تنظیم دمای بدن، بر میزان رطوبت پوست و نحوه عملکرد سیستم ایمنی اثرگذار است. ممکن است بدن به عرق حساسیت نشان دهد و در این حالت، اگزما بیشتر تحریک شود و علائم آن تشدید گردد.
شناسایی این عوامل میتواند به کنترل علائم و بهبود وضعیت پوست کمک کند.
ایا اگزما درمان می شود؟
به طور کلی اگزما به‌طور کامل درمان نمی‌شود، اما با مدیریت مناسب، استفاده از داروها و رعایت مراقبت‌های پوستی، می‌توان علائم آن را به طور قابل توجهی کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. بهتر است که افراد مبتلا به اگزما تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرند تا بهترین روش‌های درمانی را بر اساس وضعیت خاص خود دریافت کنند.
درمان قطعی اگزما به چه روش هایی امکان پذیر است؟
در حال حاضر، اگزما یا درماتیت آتوپیک به‌طور قطعی درمان نمی‌شود، اما می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف وضعیت را بهبود بخشید. به‌طور کلی، درمان‌های اگزما به دو دسته درمان‌های دارویی و روش‌های غیر دارویی تقسیم می‌شوند. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم:
درمان‌های دارویی و پزشکی
این نوع درمان باید توسط پزشک و با توجه به وضعیت بیمار تجویز شود. از مصرف خودسرانه دارو ها بپرهیزید.
داروهای موضعی
کورتیکواستروئیدها: این کرم‌ها یا پمادها برای کاهش التهاب و خارش استفاده می‌شوند. در درمان اگزما، انواع مختلفی از این داروها با درجات مختلفی از قدرت تجویز می‌شوند. استفاده صحیح و محدود از این کرم‌ها میتواند باعث کنترل علائم شود.
کرم‌های غیر کورتیکواستروئیدی: داروهایی مانند کریزابورول (Eucrisa) و تاکرولیموس (Protopic) می‌توانند به کاهش التهاب بدون عوارض جانبی ناشی از کورتیکواستروئیدها کمک کنند.
داروهای خوراکی
- آنتی‌هیستامین‌ها: برای کاهش خارش و درد به‌ویژه در شب، استفاده می‌شوند.
- کورتیکواستروئیدهای سیستمیک: در موارد شدید اگزما، پزشک ممکن است داروهای کورتیکواستروئیدی خوراکی تجویز کند.
- داروهای بیولوژیک: داروهایی مانند دولکینوماب (Dupixent) به‌طور خاص برای درمان اگزما طراحی شده‌اند و می‌توانند به کنترل التهاب و علائم کمک کنند.
درمان‌های نوردرمانی
استفاده از اشعه UVB یا UVA تحت نظر پزشک میتواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کند. این درمان معمولاً در موارد شدیدتر و زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود.
روش‌های غیر دارویی
روش های غیر دارویی که در ادامه معرفی می‌کنیم را هر شخصی میتواند انجام دهد و از پیشرفت این بیماری جلوگیری کند.
مراقبت از پوست
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها: مرطوب‌کننده‌های قوی و غیر معطر به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی و تحریک کمک می‌کنند. استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌ها برای حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی بسیار مؤثر است. این مرطوب‌کننده‌ها می‌توانند به جلوگیری از تشدید علائم اگزما کمک کنند.
حمام: حمام کردن با آب ولرم و استفاده از صابون‌های ملایم و بدون عطر میتواند باعث بهبود وضعیت پوست شود.
شناسایی و اجتناب از عوامل محرک
شناسایی و اجتناب از مواد غذایی یا عوامل محیطی که می‌توانند علائم اگزما را تشدید کنند، مهم است. این موارد ممکن است شامل گرد و غبار، موی حیوانات و بعضی از مواد شیمیایی باشند.
مدیریت استرس
استرس میتواند تأثیر منفی بر وضعیت پوست داشته باشد. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی، مدیتیشن یا یوگا میتواند به کاهش استرس و بهبود علائم اگزما کمک کند.
تحقیقات در حال حاضر در حال توسعه درمان‌های جدید برای اگزما هستند که ممکن است به درمان قطعی‌تر این بیماری کمک کنند. به‌عنوان مثال، درمان‌های بیولوژیک و داروهای جدیدی که می‌توانند به‌طور خاص بر روی سیستم ایمنی تأثیر بگذارند، در حال تحقیق هستند و امیدها برای درمان بهتر را افزایش می‌دهند.
پماد برای درمان اگزما
درمان اگزما معمولاً شامل استفاده از کرم‌ها و پمادهای مختلف است که می‌توانند به کاهش التهاب، خارش و خشکی پوست کمک کنند. در ادامه به انواع پمادها و کرم‌های مؤثر برای درمان اگزما می‌پردازیم:
کورتیکواستروئیدها
این داروها معمولاً به‌عنوان درمان‌های اولیه برای کنترل التهاب و خارش در اگزما تجویز می‌شوند.
- کرم هیدروکورتیزون: برای اگزماهای خفیف و موضعی مناسب است.
- کرم بتامتازون: برای درمان اگزماهای متوسط و شدید استفاده می‌شود.
- کرم فلوتیکازون: معمولاً برای اگزماهای شدید تجویز می‌شود.
کرم‌های غیر کورتیکواستروئیدی
این نوع کرم‌ها برای افرادی که نگران عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها هستند، گزینه مناسبی هستند.
- کریزابورول (Eucrisa): این کرم برای درمان اگزماهای خفیف تا متوسط مناسب است و عوارض جانبی کمتری نسبت به کورتیکواستروئیدها دارد.
- تاکرولیموس (Protopic): معمولاً برای درمان اگزماهای متوسط تا شدید استفاده می‌شود و به کاهش التهاب کمک می‌کند.
کرم‌های مرطوب‌کننده
مرطوب‌کننده‌ها به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی و تحریک آن کمک می‌کنند.
کرم‌های حاوی گلیسرین: این کرم‌ها به جذب رطوبت کمک می‌کنند و برای پوست‌های خشک مناسب هستند.
کرم‌های حاوی مواد طبیعی
بعضی از افراد ممکن است از کرم‌های حاوی مواد طبیعی برای تسکین علائم اگزما استفاده کنند.
توجه داشته باشید که استفاده منظم از کرم‌ها و پمادها، به‌ویژه مرطوب‌کننده‌ها، برای کنترل علائم اگزما بسیار مهم است. قبل از شروع هر نوع درمانی، به‌ویژه درمان‌های موضعی، بهتر است با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید تا بهترین گزینه را با توجه به وضعیت خاص خود انتخاب کنید.
درمان اگزما به روش خانگی
درمان اگزما به روش‌های خانگی میتواند به تسکین علائم این بیماری کمک کند. این روش‌ها معمولاً شامل استفاده از مواد طبیعی، تغییرات در سبک زندگی و رعایت مراقبت‌های پوستی است. در ادامه به برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:
روغن نارگیل: این روغن طبیعی دارای خواص مرطوب‌کنندگی و ضدالتهابی است. می‌توانید روغن نارگیل را به‌عنوان مرطوب‌کننده روی نواحی آسیب‌دیده پوست بمالید.
آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا به تسکین التهاب و خارش کمک می‌کند. می‌توانید از آلوئه‌ورا تازه استفاده کنید یا کرم‌هایی که حاوی این ماده هستند، انتخاب کنید.
حمام با جو دو سر: افزودن جو دو سر به آب حمام میتواند به کاهش خارش و التهاب پوست کمک کند. این ماده طبیعی خواص آرامش‌بخش دارد.
استفاده از آب ولرم: هنگام حمام کردن، از آب ولرم استفاده کنید و پس از آن بلافاصله از مرطوب‌کننده‌ها استفاده کنید تا رطوبت پوست حفظ شود.
شناسایی و اجتناب از آلرژن‌ها: برخی غذاها می‌توانند علائم اگزما را تشدید کنند. شناسایی غذاهایی که ممکن است شما به آن‌ها حساسیت داشته باشید و اجتناب از آن‌ها میتواند مؤثر باشد. این غذاها معمولاً شامل محصولات لبنی، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی و گندم هستند.
استفاده از غذاهای ضدالتهاب: میوه‌ها و سبزیجات تازه، ماهی‌های چرب (مانند سالمون) و مغزها می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
پوشیدن لباس‌های نرم و راحت: از لباس‌های نخی و نرم استفاده کنید که پوست را تحریک نکنند. از پوشیدن لباس‌های پشمی و خشن خودداری کنید.
عسل: عسل دارای خواص ضدباکتری و مرطوب‌کنندگی است. می‌توانید عسل را به‌عنوان ماسک روی نواحی آسیب‌دیده پوست قرار دهید.
بخور مرطوب: استفاده از دستگاه بخور در خانه میتواند به حفظ رطوبت هوا و جلوگیری از خشکی پوست کمک کند.
دستکش نخی: پوشیدن دستکش‌های نخی هنگام انجام کارهای روزمره خانه توصیه می‌شود. این دستکش‌ها به محافظت از پوست دستان در برابر عوامل تحریک‌کننده مانند مواد شوینده، گرد و غبار یا رطوبت زیاد کمک می‌کنند و از خشکی و تحریک پوست جلوگیری می‌نمایند. همچنین دستکش‌های نخی اجازه می‌دهند پوست تنفس کند و باعث حفظ رطوبت طبیعی آن می‌شوند.
درمان اگزما دست
اگزمای دست که با نام درماتیت دست نیز شناخته می‌شود، نوعی بیماری التهابی پوست است. این مشکل باعث بروز خارش، تورم، پوسته‌پوسته و تغییر رنگ روی دست‌ها و انگشتان می‌شود. در برخی موارد، پوست ممکن است تاول بزند یا ترک بخورد که این حالت میتواند دردناک باشد. اگزمای دست یک مشکل نسبتاً رایج است و تقریباً 10 درصد از جمعیت جهان را درگیر می‌کند و ممکن است در هر سنی ظاهر شود. برای درمان اگزما دست، روش هایی که در قبل ذکر کردیم، مانند استفاده از کرم های موضعی و درمان های پزشکی همچنین توجه به روش های جلوگیری از تحریک پوست دست همگی موثر هستند.
برای درمان اگزما چه بخوریم؟
رژیم غذایی میتواند تأثیر قابل توجهی بر کنترل و مدیریت اگزما داشته باشد. در زیر، مواد غذایی و نکات غذایی که می‌توانند باعث بهبود وضعیت اگزما شوند، آورده شده است:
- ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و قزل‌آلا که حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ هستند. این مواد به کاهش التهاب و بهبود سلامت پوست کمک می‌کنند.
- مغزها و دانه‌ها مانند گردو، بذر کتان و دانه چیا که منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند را مصرف کنید.
- مصرف میوه‌های تازه مانند توت‌ها (توت‌فرنگی، بلوبری)، سیب و گلابی که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها هستند را فراموش نکنید.
- سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج و کلم که دارای خواص ضدالتهابی هستند و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
- مصرف کافی آب برای حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی آن بسیار مهم است.
- از مصرف غذاهای فرآوری‌شده مانند فست فود و تنقلات صنعتی که ممکن است علائم اگزما را تشدید کنند، پرهیز کنید.
رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و ضدالتهاب میتواند به کنترل و بهبود علائم اگزما کمک کند. در کنار تغذیه مناسب، مهم است که هر فرد حساسیت‌ها و واکنش‌های خاص خود را نسبت به غذاها شناسایی کند و در صورت نیاز با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کند.
سخن آخر
درمان اگزما یک فرآیند پیچیده و چندجانبه است که نیازمند توجه به عواملی مانند نوع اگزما، شدت علائم و سبک زندگی بیمار است. هر چند اگزما یک بیماری مزمن و گاه مقاوم به درمان است، اما با پیگیری منظم و مراجعه پزشک، می‌توان از عود مکرر آن جلوگیری کرد. به طور کلی، افزایش آگاهی درباره این بیماری و رعایت اصول مراقبت از پوست، نقش مهمی در بهبود وضعیت بیماران اگزمایی دارد.
